Produkowany przez Zakłady Chemiczne i Tworzyw Sztucznych Boryszew ERG płyn Ergolid jest opartym na glikolu medium cieplnym wykorzystywanym do napełniania instalacji chłodniczych, klimatyzacyjnych, tryskaczowych, grzewczych, solarnych, układów z pompami ciepła oraz jako chłodziwo w przemyśle spożywczym. Oprócz niezbędnych właściwości antykorozyjnych, płyn posiada także właściwości biobójcze – zabezpieczające napełnione nim instalacje przed groźną korozją mikrobiologiczną.

O ile występujące w eksploatacji różnego typu układów chłodzących i grzewczych korozja chemiczna, elektrochemiczna, naprężeniowa są uciążliwościami znanymi, z którymi wiadomo jak walczyć, o tyle zjawisko określane jako korozja mikrobiologiczna było do pewnego momentu marginalizowane. Przeprowadzone badania i obserwacje wskazują jednak, że po zredukowaniu zagrożeń wynikających z naturalnych właściwości fizyko-chemicznych stosowanych materiałów i płynów eksploatacyjnych, korozja mikrobiologiczna jest najczęstszą przyczyną obniżenia sprawności a nawet awarii instalacji w dłuższym okresie użytkowania.
Mikroorganizmy, takie jak algi, bakterie, drożdże, grzyby potrafią żyć wszędzie tam, gdzie występują związki organiczne, a takim właśnie środowiskiem są wszelkiego rodzaju roztwory glikoli, również te z pakietem inhibitorów korozji. Przez wiele lat niedoceniany i lekceważony problem jest dużo bardziej groźny niż powszechnie sądzono. Korozja mikrobiologiczna dotyka m.in. na metali uważanych za „nietykalne”, jak stal nierdzewna, stal niklowa, nierdzewna stal martenowska czy stop miedziowo-niklowy. Straty wynikające z tego zjawiska w niektórych krajach są już bardzo poważnym problemem; np. w RPA 40% wszystkich ognisk korodotwórczych spowodowanych jest przez korozję mikrobiologiczną.

Płyn Ergolid produkowany jest w dwóch wersjach : Ergolid A – na bazie glikolu etylenowego, oraz Ergolid Eko – na bazie nietoksycznego glikolu propylenowego

Korozja mikrobiologiczna

Korozja mikrobiologiczna wywoływana przez drobnoustroje znana jest w literaturze naukowej pod skrótem MIC (microbially induced corrosion). Ze względu na duże szkody, które powoduje w bardzo różnorodnych materiałach, zjawisko to jest obecnie tematem wielu badań. Ten rodzaj korozji wywołany jest przez różnego typu mikroorganizmy (bakterie, wirusy, grzyby i inne), które są obecne we wszystkich środowiskach. Źródłem zanieczyszczeń mikrobiologicznych są mikroorganizmy pochodzące z gleby, wody, powietrza i od człowieka, które są niesłychanie tolerancyjne na różnorakie, ekstremalne warunki. Zakres temperatur, w których mogą rozwijać się bakterie jest bardzo szeroki i wynosi od -5^oC do ponad 100^oC. Innym istotnym parametrem jest pH. Najbardziej optymalny zakres rozwoju organizmów to pH 5 do 8, ale istnieją bakterie, które mogą żyć i rozwijać się przy pH = 1. Ponieważ istnieją trzy grupy bakterii: tlenowe, względnie beztlenowe i bezwzględnie beztlenowe, mogą one rozwijać się zarówno w obecności tlenu w różnych ilościach jak i przy jego braku.
Jak wszystkie organizmy żywe tak i drobnoustroje potrzebują substancji pokarmowych, które następnie przetwarzają na składniki budulcowe i energię. Większość związków organicznych zbudowanych z węgla, wodoru, tlenu i azotu może być wykorzystywana przez bakterie, ale praktycznie wszystkie związki organiczne (także węglowodory) mogą być metabolizowane przez bakterie (różny jest tylko czas ich przyswajania). Korozji mikrobiologicznej mogą ulegać również metale, w tym także bardzo mało reaktywne.

Płyny z trzech niezależnych układów chłodniczych w jednym z dużych zakładów produkcyjnych:
a – układ napełniony wodnym roztworem glikolu w 2002 roku (zabarwienie wskazuje
na obecność produktów korozji),
b – układ napełniony wodnym roztworem glikolu w 2002 roku (zabarwienie wskazuje
na obecność dużej ilości produktów korozji),
c – układ napełniony płynem Ergolid w 2002 roku (fot. z roku 2006)

Powstawanie biofilmu

Objawem wskazującym na obecność i rozwój mikroorganizmów w instalacjach chłodniczych i grzewczych jest tworzenie się tzw. biofilmu, który można zaobserwować jako warstwę śluzowatej substancji. Jest to bardzo złożonym ekosystem, w skład którego wchodzą mikroorganizmy i produkty ich metabolizmu.
W biofilmie można wyróżnić trzy warstwy zasiedlane przez różne typy bakterii: na styku z metalem bakterie beztlenowe, w środku – względne beztlenowce a w warstwie najbardziej zewnętrznej tlenowe. Kiedy bakterie tlenowe zużyją w swoich procesach metabolicznych tlen, zaczynają rozwijać się intensywnie bakterie beztlenowe (mają one zdolność pobierania elektronów bezpośrednio z metalu), które kilkudziesięciokrotnie zwiększają procesy korozyjne. Tworzenie biofilmu w cieczach chłodzących lub grzewczych jest niekorzystne także z innych względów. Wytwarzana biomasa zwiększa lepkość ośrodka co może prowadzić w efekcie do zacierania się pomp. Warstwa biofilmu na ściankach rurociągów utrudnia procesy przenikania ciepła, a zwiększające się tarcie wewnętrzne powoduje również wzrost oporów przepływu. Intensywny rozwój mikroorganizmów w cieczach chłodząco-grzewczych zaburza również skład ich inhibitorów korozji. Niektóre z nich są wykorzystywane jako substancje pokarmowe, inne zużywają się do neutralizacji produktów przemiany materii drobnoustrojów.
Istotny jest również sposób zakażania. W każdym układzie można wyodrębnić tzw. martwe strefy jak choćby uszczelnienia pierścieniowe. Są one wybitnie łatwe do zasiedlenia przez mikroorganizmy, skąd możliwa jest ich migracja do dalszych części układu.

Skorodowany przewód instalacji niezabezpieczonej (po lewej) i pracującej z wykorzystaniem płynu Ergolid (po prawej)01

Płyny Ergolid

Występujące powszechnie zjawisko korozji, wraz z jej mikrobiologiczną odmianą spowodowało, że zaczęto poszukiwać roztworów posiadających pakiet inhibitorów korozji o dłuższym okresie działania oraz zabezpieczających przed rozwojem mikrofauny i flory. Firma Boryszew, jako pierwsza w Polsce zastosowała dodatki – biocydy – chroniące przed rozwojem życia biologicznego w glikolu. Obecnie płyn Ergolid do układów chłodniczych i grzewczych produkowany jest w dwóch wersjach: Ergolid A – na bazie glikolu etylenowego, oraz Ergolid Eko – na bazie nietoksycznego glikolu propylenowego, w różnych stężeniach eksploatacyjnych. Technologię autorstwa pracowników Spółki, opartą na bazie soli sodowych kwasów organicznych wykorzystało dotychczas wiele obiektów użyteczności publicznej, a także hotele, lodowiska, szpitale, browary, mleczarnie i inne zakłady w grupie spożywczej.
Przy spełnieniu określonych warunków podczas wykonywania instalacji (m.in. czyszczenie chemiczne układu i nieuzupełnianie zładu mieszaninami niewiadomego pochodzenia) firma Boryszew udziela na swój produkt do pięciu lat gwarancji. Producent zobowiązuje się również do wykonywanie bezpłatnych, corocznych badań eksploatacyjnych potwierdzających jakość mieszaniny.

Certyfikaty i wyróżnienia

Właściwości płynów Ergolid, w tym parametry antybiokorozyjne zostały sprawdzone podczas szczegółowych badań. Produkty uzyskały wymagane certyfikaty, w tym jeden zagraniczny, dopuszczenie do przemysłu górniczego oraz Rekomendacje Techniczną. Zostały także docenione wyróżnieniami branżowymi, m.in. Złotym Medalem MTP Instalacje, statuetką Złotego Orbitala, nominacją Teraz Polska czy medalem Forum Jakości Quality International.

Opracowano
na podstawie materiałów
firmy Boryszew ERG