Wprowadzenie na rynek spłuczek i stelaży podtynkowych zainicjowało nowy trend w budownictwie. Dzięki tym rozwiązaniom łazienki stały się bardziej estetyczne, przestronne i dostępne. Produkty te są stale udoskonalane, a ich asortyment jest coraz szerszy, obejmując różnorodne wersje o przydatnych funkcjach. Artykuł prezentuje najnowsze tendencje w konstrukcji spłuczek i stelaży podtynkowych na przykładzie urządzeń firmy Geberit.

Wprowadzenie na rynek spłuczki podtynkowej w 1964 r. oraz stelaży podtynkowych w roku 1983 w znacznym stopniu zmodyfikowało technikę sanitarną i ukierunkowało jej rozwój.
Dzięki nowym konstrukcjom wykonawcy uzyskali możliwość ukrycia instalacji wodnej i kanalizacyjnej w ściance. Stelaż umożliwił natomiast zamontowanie ceramiki wiszącej. Utrzymanie czystości w łazience stało się znacznie łatwiejsze i mniej pracochłonne. Warto także wspomnieć, że stosowanie ścianek instalacyjnych w łazienkach nie spowodowało zmniejszenia powierzchni użytkowej pomieszczeń. Obecnie najczęściej stosowanym rozwiązaniem są ścianki instalacyjne lekkie, stawiane z wykorzystaniem płyt gipsowo-kartonowych, o wysokości częściowej, np. samego stelaża, lub o wysokości pomieszczenia, stawiane przed ścianą masywną. W obiektach użyteczności publicznej równie często wykorzystuje się ścianki lekkie działowe wolnostojące. Najbardziej popularnym elementem montażowym jest stelaż podtynkowy do misek wiszących WC.

Rys. 1. Przycisk uruchamiający z możliwością wypełnienia własnym materiałem

Spłuczki podtynkowe

Pierwsze zbiorniki podtynkowe miały wewnątrz mechanizm pojedynczego spłukiwania, natomiast ich pojemność wynosiła 9 l. Obecnie spłuczki są wyposażone w mechanizm dwudzielnego spłukiwania, a ich pojemność jest mniejsza i wynosi przeważnie 7,5 l. Fabryczne ustawienie ilości spłukiwanej wody to zazwyczaj 6 l dla dużego spłukiwania oraz 3 l dla małego, przy czym instalator i użytkownik mają możliwość dostosowania spłukiwania do własnych potrzeb. Regulacji można dokonać przez zmianę ustawień na zaworze spustowym oraz napełnienia zbiornika – odpowiednie ustawienie zaworu napełniającego. Maksymalne zredukowanie ilości zużywanej wody to próg 4 i 2 l.
Aby taka oszczędność miała sens, należy jednak pamiętać o kilku sprawach. Przede wszystkim o dobraniu odpowiedniej miski WC. Ceramika musi być przystosowana do spłukiwania tak małą ilością wody. Na rynku pojawia się coraz więcej rozwiązań tego typu, najczęściej w wersji bezkołnierzowej. Kolejna rzecz to odpowiednie wykonanie instalacji kanalizacyjnej. Zamiast przewodu o średnicy 110 mm lepiej jest zastosować 90 mm. Przy doborze armatury podtynkowej warto też zwrócić uwagę na budowę samego zbiornika podtynkowego. Firma Geberit produkuje np. swoje zbiorniki z jednego fragmentu materiału (PE-HD). Kolano spłukujące jest integralną częścią spłuczki – nie jest połączone na uszczelkę. Oznacza to, że zbiornik tworzy jednolitą konstrukcję, co zapewnia mu bardzo długą żywotność, a co za tym idzie bezpieczeństwo użytkowania przez lata.

Rys. 2. Przycisk uruchamiający do montażu na równi ze ścianą

Przyciski uruchamiające

Z biegiem czasu modyfikacjom ulegały również przyciski uruchamiające, ich wymiary, wygląd, funkcje. Początkowo wzornictwo oraz dostępna kolorystyka były ograniczone. Wymiar przycisku był odpowiednio dostosowany do dość dużego otworu serwisowego w zbiorniku. Obecnie przyciski uruchamiające stanowią także ozdobę łazienki. Wykonywane są z różnych materiałów: tworzywa, metalu, szkła, ale oferuje się również takie, które można wypełnić własnym materiałem (rys. 1), lub takie, które można zlicować z płytkami na ścianie (rys. 2).
Każdy producent stelaży do WC czy pisuarów ma w ofercie przyciski uruchamiające odpowiednio do nich dedykowane. Nie można mieszać wyrobów od różnych producentów. Przed wyborem stelaża warto zatem zorientować się, jakie serie przycisków będą do niego pasowały i poinformować o tych możliwościach klienta.

Rys. 3. Zdalne przyciski spłukujące można montować w dowolnym miejscu poza stelażem

Przyciski zdalne
Na rynku dostępne są również przyciski bardzo małych rozmiarów, które są montowane poza stelażem. Jest to zaawansowane rozwiązanie pozwalające na umieszczenie przycisku w dogodnym miejscu (rys. 3). Podczas montażu tego typu przycisków instalator powinien pamiętać o zachowaniu dostępu do wnętrza spłuczki. W miejscu otworu serwisowego powinno się wykonać typ zabudowy, którą można zawsze zdemontować.

Przyciski elektroniczne – spłukiwanie bezdotykowe
Do pewnego momentu elektronika w łazience była kojarzona głównie z toaletą publiczną. Obecnie sterowanie elektroniczne na podczerwień występuje również w wersjach wzorniczych dla toalet prywatnych. Gładka, szklana powierzchnia z podświetleniem przycisków oraz możliwością zmiany koloru podświetlenia to niektóre z dostępnych na rynku rozwiązań. Spłukiwanie można uzyskać przez zbliżenie dłoni do przycisku. W przypadku przycisków elektronicznych zasilanych z sieci instalator musi pamiętać o konieczności doprowadzenia instalacji elektrycznej do zasilacza, który jest montowany poza zbiornikiem. Do mechanizmu wewnątrz trzeba już wprowadzić prąd bezpieczny.

Rys. 4. Przykładowy stelaż podtynkowy do WC:
1 – otwór do wężyka dla desek myjących,
2 – otwór do wężyka dla toalety myjącej,
3 – rurka ochronna do przeprowadzenia wężyka zasilającego w wodę toaletę myjącą,
4 – pręty mocujące ustawiane w rozstawie 18 lub 23 cm,
5 – izolacja przeciwroszeniowa,
6 – zbiornik wykonany z jednego fragmentu materiału (PE-HD),
7 – zaślepka z informacją o przyciskach, wykończeniu i doprowadzeniu prądu,
8 – skrzynka ochronna, w środku płytka ochronna,
9 – oznaczenie 1 m od gotowej podłogi,
10 – zaślepki zabezpieczające na czas wykończenia,
11 – kolano mocowane w obejmie w sześciu pozycjach,
12 – wyprowadzenie instalacji elektrycznej,
13 – nogi wysuwane w zależności od grubości warstwy podłogi,
14 – stopy przestawiane co 90^o

Duża rodzina stelaży podtynkowych

Obecnie na rynku jest wiele odmian stelaży i czasami, przeglądając ofertę, można stracić orientację. Tak duża różnorodność elementów montażowych jest związana z pojawianiem się różnego rodzaju sytuacji budowlanych, w których stelaż powinien ułatwić montaż i rozwiązać problem. Duże znaczenie mają zatem precyzyjne informacje o zastosowaniu danego produktu i oznaczenia montażowe. Na rys. 4 przedstawiony jest przykładowy stelaż podtynkowy marki Geberit do WC. Na każdym stelażu tego producenta można znaleźć szereg oznaczeń informujących o opcjach montażu oraz możliwościach produktu. Poszczególne elementy, które mają określone funkcje, są wyróżnione i oznaczone odpowiednim kolorem. We wnętrzu zbiornika znajduje się numer katalogowy oraz data produkcji. Logo producenta umieszczone jest zawsze w widocznym miejscu.
Cechą dobrych stelaży są także dodatkowe, praktyczne elementy. Stelaże Geberit są np. standardowo wyposażone w dodatkowe elementy zabezpieczające przed możliwym zanieczyszczeniem podczas montażu lub użytkowania, takie jak:
zaślepki do kolana dopływowego i odpływowego – zabezpieczenie przed zgubieniem lub uszkodzeniem uszczelek w kielichach,
zaślepka otworu serwisowego z wypustkami, co ułatwia wycięcie w zabudowie odpowiedniego wymiaru dla otworu serwisowego,
skrzynka ochronna i płytka ochronna z informacją o serwisowaniu i możliwościach połączenia urządzenia z toaletą myjącą (nawet w późniejszym czasie) oraz z informacją o umiejscowieniu rurek ochronnych.

Rys. 5. Niski stelaż podtynkowy bardzo dobrze sprawdza się, gdy WC będzie umieszczone pod oknem

Ochrona przed hałasem
Jednym z ważnych aspektów nowoczesnego budownictwa jest komfort akustyczny. Dlatego warto zwracać uwagę na rozwiązania, które opracowano także pod tym kątem. Stelaże podtynkowe Geberit są zoptymalizowane pod względem akustycznym, a ochronę przed hałasem zapewniają specjalne elementy:
• poduszki na popychaczach,
• wkładka w obejmie kolana odpływowego,
• zestaw do izolacji akustycznej muszli wiszącej lub bidetu.
Stosowane w tych stelażach membranowe zawory napełniające są ciche i skuteczne oraz mniej wrażliwe na zanieczyszczenia i twardą wodę, a jednocześnie – łatwe w serwisowaniu.

Wysokość stelaża
Powszechnie dostępne są stelaże o różnych wysokościach zabudowy, np. 112 cm (wysokość standardowa), ale i 98 czy nawet 82 cm (wersja niższa) od gotowej podłogi – i jest to kolejne istotne kryterium wyboru. Jeśli np. obok umywalki nablatowej ma być zamontowany stelaż do WC z zachowaniem odpowiedniej wysokości zabudowy, lub stelaż ma być ustawiony pod oknem, to niższa konstrukcja będzie lepszym rozwiązaniem (rys. 5).

Rys. 6. Stelaż do montażu WC z regulacją wysokości zawieszenia miski po zabudowaniu stelaża

Stelaże z regulacją wysokości przyboru
Ostatnio dość popularne stają się rozwiązania umożliwiające zmianę wysokości zawieszenia przyboru sanitarnego po zabudowaniu stelaża (rys. 6). Jest to rodzaj uniwersalnego stelaża, który można dostosować do wieku użytkownika. Np. dla starszych użytkowników wygodniejsze staje się wyższe zawieszenie muszli. Jeśli z toalety korzystają głównie dzieci, stelaż można odpowiednio obniżyć. W stelażach z regulacją wysokości WC wysokość zawieszania ceramiki zmienia się przez przekręcenie śruby w otworze serwisowym.

Rys. 7. Stelaże o małej głębokości zabudowy bardzo dobrze sprawdzają się w małych łazienkach

Stelaże o małej głębokości zabudowy
W małych łazienkach, gdy ważna jest maksymalna oszczędność miejsca, bardzo dobrze sprawdzają się stelaże instalacyjne o małej głębokości zabudowy (rys. 7). Na rynku dostępne są rozwiązania, których głębokość zabudowy wynosi zaledwie 9 cm. Montując taki stelaż, instalator musi pamiętać, że taką odległość można zachować, jeśli odpływ kanalizacyjny będzie odpowiednio położony w podłodze – blisko ściany w osi stelaża lub w ścianie.

Rys. 8. Stelaże specjalistyczne do WC dla osób niepełnosprawnych

Stelaże specjalistyczne
Stelaże specjalistyczne do montażu WC lub poręczy dla niepełnosprawnych firmy Geberit mają węższą ramę niż standardowe, dzięki czemu można zamontować stelaż do poręczy oraz same poręcze bliżej osi stelaża do WC. Dodatkowo zapewniają możliwość regulacji wysokości zawieszenia muszli na stelażu – można ją podnieść do 46 cm od gotowej podłogi oraz powiesić WC dłuższe niż 62 cm. W szpitalach bardzo dobrym dopełnieniem toalety „bez barier” jest zastosowanie stelaża do umywalki szpitalnej z syfonem podtynkowym, który ułatwia poruszanie się w łazience osobie na wózku inwalidzkim.

Rys. 9. Przycisk spłukujący z miejscem na kostkę higieniczną

Dodatkowe funkcje stelaży
Wiele dobrej klasy stelaży projektuje się i znakuje w sposób pozwalający na łatwe podłączenie urządzeń oraz toalet z funkcją podmywania (funkcja higieny intymnej). Nawet po zabudowaniu stelaża możliwe jest doprowadzenie zimnej wody do urządzenia za pomocą wężyka i rurki ochronnej, która fabrycznie jest zamontowana w stelażu. Aby jedno źródło wody wykorzystać zarówno do spłuczki, jak i urządzenia myjącego, wystarczy zainstalować trójnik na zaworze kątowym w zbiorniku. Ułatwienia dotyczą także doprowadzenia instalacji elektrycznej w okolice stelaża (co w przypadku wspomnianych funkcji jest konieczne) – często odpowiednie oznaczenie punktu wyprowadzenia znajduje się na stelażu.
Stelaż do WC może także posiadać dodatkową funkcję w zakresie higieny samej toalety. Odświeżanie oraz oczyszczanie muszli WC zwykle zapewnia się przy użyciu kostek higienicznych, które wrzuca się do spłuczki. Pojemnik na kostki można jednak zamontować w zbiorniku w otworze serwisowym, a wtedy – po odchyleniu przycisku od ściany – do wnętrza wrzuca się kostkę higieniczną, która zatrzyma się w koszyczku zanurzonym w wodzie (rys. 9).
Niektóre stelaże, oprócz przycisku uruchamiającego z fabrycznie wbudowanym pojemnikiem na kostki, dodatkowo wyposażone są w system odciągu zanieczyszczonego powietrza, przy czym jedne będą zapewniać automatyczne uruchamianie odciągu po wykryciu obecności osoby w łazience, inne są uruchamiane ręcznie, przyciskiem. Usuwanie brzydkich zapachów odbywa się bezpośrednio w miejscu oraz w czasie ich powstawania. Zanieczyszczone powietrze jest podawane na filtr z węglem aktywnym (występuje jako część zamienna) i następnie oczyszczone wraca z powrotem do pomieszczenia. Przykładem takiego rozwiązania jest Geberit DuoFresh (rys. 10).

Rys. 10. Geberit DuoFresh – system odciągu zanieczyszczonego powietrza bezpośrednio z toalety

Rys. 11. Wsporniki systemowe ułatwiające montaż stelaży podtynkowych Geberit

Rys. 12. Stelaż przystosowany do montażu narożnego

Ułatwienia instalacyjne

W ofercie wielu firm można znaleźć wiele dodatkowych części systemowych, których zadaniem jest ułatwienie pracy instalatora podczas montażu stelaży podtynkowych. Należą do nich m.in.:
• wsporniki do montażu narożnego – montaż stelaża w rogu pomieszczenia,
• wsporniki do montażu specjalnego – stosowane, jeśli nie można przykręcić stopy stelaża do podłogi (np. ze względu na biegnące pod spodem ogrzewanie podłogowe lub ryzyko naruszenia warstwy hydroizolacji); wsporniki mocuje się do nóg stelaża i następnie przykręca do ściany,
• zestaw do montażu szerokich umywalek – rozstaw od 38 do 58 cm,
• przedłużki do wsporników – stosowane, jeśli chce się odsunąć stelaż od ściany na odległość większą niż 20 cm,
• przedłużki do mocowania przycisków – jeśli grubość pokrycia (płyta g-k + płytki) jest większa niż 6 cm, można zamontować przycisk za pomocą przedłużek, ale pod warunkiem, że grubość przedmurówki nie przekracza 18 cm.

Małgorzata Rycaj-Dąbrowska
Autorka jest pracownikiem
firmy Geberit